Historia
Początki Zagnańska i pochodzenie nazwy sięgają XV wieku. Zagnańsk jest bardzo starą osadą położoną w dolinie rzeki Bobrzy. Legendy podają, że nazwa osady Zagnańsk wywodzi się od... zagnania tu ludzi w rozległe ongiś lasy, aby tu karczowano drzewa a na wykarczowanej ziemi grunta urządzali i małą osadę utworzyli. Złodziei, rabusiów i zbójców świętokrzyskich zagnano do miejscowości zwanej z tej przyczyny Zagnańskiem, a dla umoralnienia ich obycząjów na wzgórzu Chełm zbudowano drewnianą rnodrzewiową kaplicę...". Kiedy Zagnańsk stał się już sporą osadą, biskup krakowski Andrzej Trzebicki w 1664 roku erygował parafę Zagnańsk i zarządził budowę kościoła pod wezwaniem św. Rozalii i św. Marcina. W latach 1953-1957 kościół został rozbudowany. Przechowywana jest w nim chorągiew z okresu powstania styczniowego.
W 1598 roku w Samsonowie wybudowano piec hutniczy i przyległe zakłady przerabiające żeliwo i stal. W XVII wieku zespół zakładów hutniczych w kluczu samsonowskim pracował głównie dla potrzeb wojska. Jednak długi czas eksploatacji, trwający prawie dwa wieki, doprowadził do zniszczenia pieców hutniczych. Ze względu na tradycje hutnicze i produkcję zbrojeniową w 1818 roku z inicjatywy Stanisława Staszica rozpoczęto budowę nowego zakładu wielkopiecowego (Huta Józefa). W 1866 roku za udział w produkcji broni dla Powstania Styczniowego okupanci rosyjscy spalili zakład. Działania I Wojny Światowej dopełniły dzieła zniszczenia.
Obecnie jest to unikatowy na europejską skalę zabytkowy zespół wielkopiecowy. W związku z rozwojem zakładów hutniczych w górnej części Bobrzy wzrosła znacznie liczba zamieszkałej tam ludności. W końcu XVI wieku z parafii kieleckiej na tych terenach wydzielono nową parafię Tumlin, gdzie na wzgórzu wzniesiono kościół pod wezwaniem św. Stanisława Biskupa Męczennika. Na zachodnim skraju Zagnańska rośnie olbrzymi i sędziwy dąb szypułkowy "Bartek" - król Puszczy Świętokrzyskiej, liczący około 1000 lat. Jest on pomnikiem przyrody wzbudzającym podziw i zadumę nad potęgą natury i dziejami regionu. Jak mówią legendy i podania pod "Bartkiem" bywali królowie: Bolesław Chrobry, Bolesław Krzywousty, Władysław Jagiełło, Jan III Sobieski i Stanisław August Poniatowski. Patriotyzm mieszkańców i walki toczące się na naszym terenie upamiętniają miejsca straceń oraz liczne mogiły m.in. w Kołomanii, Samsonowie, Szałasie, Tumlinie i Zagnańsku. Wędrując szlakami turystycznymi i ścieżkami dydaktycznymi należy zwrócić uwagę na liczne przydrożne kapliczki.
